Giżycki Klub Sportowy Mamry w 2003 roku obchodził 55. rocznicę swojego istnienia - jest najstarszym działającym bez przerwy miejskim klubem w Giżycku.
Celem poniższego materiału jest próba udowodnienia tezy. Historia giżyckiej piłki nie zaczęła się jednak od dzisiejszego jubilata. MKS Matura stworzony w 1946 roku przez Bolesława Kłosowskiego był pierwszym giżyckim klubem, w którym młodzież, także niezrzeszona mogła uprawiać piłkę nożną pod fachową opieką. MATURA był klubem, który wywarł duży wpływ na rozwój olsztyńskiej lekkiej atletyki i warto poświęcić temu zagadnieniu oddzielny wywód, ale tutaj wspominamy o nim dlatego, że tam pierwsze kroki stawiali prawie wszyscy późniejsi zawodnicy KS Łuczanin, klubu od którego zaczyna się historia GKS Mamry.
Najpierw Matura
"Życie Olsztyńskie" z 23 maja 1947 pisze o meczu piłkarskim MKS Matura z MKS Lechia Olsztyn, które zakończyło się zwycięstwem gospodarzy 10:0, bo... " piłkarze Giżycka tworzą zespół wyrównany i dobrze przygotowany technicznie o dobrej strzelności ataku (poza spalonymi)".
Kończąc relację ze spotkania autor wyraża nadzieję, "że pociągnięci przykładem MKS Matura młodzież niezrzeszona utworzy również klub sportowy".
I młodzież poszła za przykładem. W 1948 roku powstaje Klub Sportowy ŁUCZANIN Giżycko z sekcjami piłki nożnej, lekkiej atletyki. Jak wspomina jeden z założycieli Kazimierz Lipczyński, nazwę klub wziął od pierwszej powojennej nazwy miasta Łuczany. Warto w tym momencie wspomnieć, że zmiana nazwy Łuczany na Giżycko nie spotkała się z sympatią mieszkańców. Jerzy Putrament, swego czasu bardzo znany pisarz, sprowadził całą rzecz do absurdu, pisząc w 1948 roku, iż mieszkańcy miasta mają dodatkową okazję żeby "sarkać". Mianowicie, podobnie jak spółdzielnia "Łuczanka" tak klub sportowy nosił nazwę "Łuczanin". "I jak taki klub ma się pogodzić z nową nazwą. Spróbujcie się nazwać "Giżycczanin". Sama taka nazwa wystarczy, żeby przegrać wszystkie mecze".
Wojewódzka awangarda
Na szczęście piłkarze grali lepiej. Po rozegraniu kilkunastu spotkań towarzyskich, m.in. z MKS Węgorzewo (7:0) 28.07.1948, Gwardią Olsztyn (2:5)4.08.1948, reprezentacją Olsztyna (4:1)29.08.1948 KS Łuczanin jesienią 1948 roku rozpoczął rozgrywki kl. C 12 września 1948, w których uczestniczyło 26 drużyn podzielonych na 6 grup. W grupie giżyckiej grały obok Łuczanina, WKS Artylerzysta Giżycko, Gwardia Kętrzyn i jej imienniczka z Giżycka. Poziom wyszkolenia giżyckich drużyn musiał być wysoki skoro do reprezentacji województwa olsztyńskiego na mecz z Gdańskiem powołanie dostali Kazimierz Lipczyński (Łuczanin) i (?) Kniejski (Artylerzysta), i jak pisało Życie Olsztyńskie z dn.18 września 1948 "jest to najsilniejsza drużyna na jaką kiedykolwiek zdobył się nasz region".
W wyniku rozegrania 22 spotkań jesienią 1948 roku w klasie C i turnieju kwalifikacyjnego w 1949r, awans do wyższej klasy B uzyskuje między innym KS Łuczanin.
Czas Związkowca
W klasie B gra już pod inną nazwą. ,,Życie Olsztyńskie" z dn.20 lipca 1949 donosi: "Jeden z najżywotniejszych klubów na terenie województwa olsztyńskiego KS Łuczanin wszedł osta-tnio w skład Zrzeszenia Sportowego Związkowiec. W związku z tym klub przy-jął nazwę Związkowiec Giżycko".
Zmiana nazwy przyniosła też wymierne korzyści, ponieważ w 1950 roku klub dostaje od CRZZ 1 mln ówczesnych zł na remont boiska. Pod taką nazwą klub kontynuuje rozgrywki w kl. B, gdzie 18 drużyn podzielonych zostało na trzy grupy. W grupie II grają Gwardia Pisz, Związkowiec Mrągowo, Spójnia Szczytno, Związkowiec Kętrzyn, Kolejarz II Iława i Związkowiec Giżycko. Rozgrywki toczone na przełomie 1949/1950 przynoszą w efekcie duży sukces giżyckiej drużynie, gdyż jak donosi ,,Życie Olsztyńskie" z 15 września 1950 roku "do A-klasy olsztyńskiej z kl. B awansowały: Związkowiec Kętrzyn, Związkowiec Giżycko, Kolejarz Olsztynek.
Klub posiadał wówczas 5 sekcji: piłka nożna, siatkówka, koszykówka, LA, boks.
Niestety udziału w najwyższej wtedy klasie rozgrywek o mistrzostwo województwa Związkowiec Giżycko nie może uznać za udany. Mecz inauguracyjny z 5 listopada 1950 ze Związkowcem Kętrzyn, gdzie "gra nieciekawa i na słabym poziomie" przegrywamy 0:3. Po rundzie jesiennej Związkowiec Giżycko zajmuje ostatnie miejsce w stawce ośmiu drużyn z zerowym dorobkiem punktowym i stosunkiem bramek 3:21.
Teraz Ogniwo
Na początku lat 50-tych minionego stulecia na arenę ponownie wkracza historia. Aktyw Zrzeszenia Sportowego Związkowiec w Warszawie zadecydował rozwiązać zrzeszenie i włączyć poszczególne Ogniwo do pozostałych branżowych zrzeszeń sportowych. Reorganizacja ta objęła również kluby ZS Związkowiec na terenie województwa olsztyńskiego. Tym samym Związkowiec Giżycko zostaje włączony do zrzeszenia Ogniwo i klub z początkiem 1951 roku przyjmuje nazwę Ogniwo Giżycko. Niestety zmiana nazwy i przynależności nie szła w parze z poprawą poziomu sportowego. Rozgrywki klasy wojewódzkiej (kl. A) drużyna kończy na ostatnim, ósmym miejscu.
Po rocznym pobycie w kl. B ponowny awans i Ogniwo na dłużej zakotwiczyło się w ówczesnej okręgówce (kl. A), zajmując odpowiednio 5, 7 i 9 - ostatnie miejsce w rozgrywkach sezo-nu1954/55.
Największym sukcesem sportowym drużyny Ogniwo Giżycko był awans do finału wojewódzkiego Pucharu Polski, w którym przegrali z Gwardią Olsztyn na Stadionie Leśnym w Olsztynie 10:6 (mecz odbył się 3 lutego 1952 roku).
Należy też dodać, że pierwszy oficjalny mecz koszykówki kobiecej w okręgu olsztyńskim rozegrała drużyna Ogniwo Giżycko z Ogniwem Olsztyn. Drużyna giżycka jako starsza i bardziej zaawansowana pokonała swoje rywalki 23:6.
Krótki lot Mewy
Cały ówczesny sport cierpiał na brak pieniędzy, a w poszukiwaniu dróg wyjścia z kryzysu około 1956 r. klub grający w B i A klasie przechodzi do pionu spółdzielczego Start, przyjmuje nazwę Mewa i jest pod opieką Włókienniczej Spółdzielni Pracy Mewa w Giżycku. Na tym jednak nie koniec. Wkrótce w 1957 r. w Wilkasach powstają Mazurskie Zakłady Aparatury Oświetleniowej A-23 (dzisiejszy ES-System) i klub, idąc tropem większych pieniędzy, przenosi się do federacji sportowej Stal i przyjmuje nazwę Stal Giżycko.
Stal w III lidze
Siła przyzwyczajenia jest jednak olbrzymia. "Życie Olsztyńskie" jeszcze w 1958 r. podając terminarz najwyższej wtedy klasy rozgrywek w województwie (kl. A) używa zamiennie obydwu nazw.
Pod nazwą Stal klub funkcjonuje do 1975 roku. Do największych sukcesów należy awans po paru latach do III ligi w 1964 roku i gra w finale wojewódzkim Pucharu Polski w 1972 roku z Gwardią Olsztyn.
Rok 1975 jest kolejnym ważnym w historii klubu. Jak pisze ówcześnie "Gazeta Olsztyńska" o sytuacji sportu seniorów w Giżycku, "działające tam kluby Stal i Mamry z braku środków, a chyba także i koncepcji, nie mogą wyjść poza opłotki powiatu". Przełomowym momentem w dziejach klubu okazało się zebranie zwołane w dniu 6 stycznia 1975, w którym uczestniczyli przedstawiciele, a w większości kierownicy wszystkich giżyckich zakładów pracy. Powołano do życia Między-zakładowy Klub Sportowy "Mamry" z sekcjami piłka nożna, kajaki, kolarstwo, zapasy, siatkówka. "Nowy" klub przejął drużynę piłkarską Stali (klasa okręgowa) i KS Mamry. Należał do federacji ZSSP "Start" i pod nazwą MAMRY funkcjonuje do dzisiaj. "Gazeta Olsztyńska, komentując ten fakt pisała w dniu 17 lutego 1975, że działacze sportowi naszego miasta dogadali się i "należy przypuszczać, że sport giżycki pod patronatem ZSSP Start powinien nabrać rozmachu".
Krzysztof Kossakowski
PS.
W związku z brakiem jakiejkolwiek dokumentacji w klubie, w związkach sportowych w swoich badaniach oparłem się przede wszystkim na wspomnieniach głównych i jeszcze żyjących uczestników (Kazimierz Lipczyński, A. Cudzanowski i inni), rocznikach "Życia Olsztyńskiego", "Gazety Olsztyńskiej" i nielicznych pracach naukowych poświęconych olsztyńskiemu sportowi.
Przyjąłem także tezę, że najważniejszym, co łączy klub była i jest drużyna piłki nożnej, która pod różnymi nazwami uczestniczyła w oficjalnych rozgrywkach o mistrzostwo województwa olsztyńskiego, później suwalskiego, a obecnie warmińsko-mazurskiego bez przerwy od 1948 roku do dzisiaj.
Autorem tekstu jest: Krzysztof Kossakowski. Tekst ukazał się na łamach Tygodnia Giżyckiego.
1 
4
